Yunanlı yazar Homer “Odisa” sında Allah’ ın insanlara armağanı olan armudun Alcincus bahçelerinde yetimekte olduğu bildirmektedir ki buna göre Millattan bin yıl önce armudun Yunanistan’ da yetiştirildiği anlaşılmaktadır. Bundan 600 yıl sonra Theophrastus’ un (milattan önce 370 – 286 ) armut yetiştiriciliği üzerinde vermiş olduğu bilgiler bugünkü bilgilerden pek geri sayılmaz. Theophrastus “ kültür armutları yabani armutlardan ayırmakta, armudun tohum, çelik ve aşı ile yetiştirilmesinden ve üretilmesinden sözetmekte ve tohumdan yetiştirilen armutların dejenere olduklarını bildirmektedir. Bunun yanında armudun en iyi hangi topraklarda yetiştiği, bilezik alma, boğma, kök kesmenin verim üzerine etkisi, yabancı döllenmenin zorunluluğu üzerinde durulmaktadır. Bunlara, verilen diğer bilgiler de katılacak olursa, o zamanda Yunanistan’ da bu meyve kültürünün çok eski ve ileri olduğu ortaya çıkar.

Theophrastus eserinde “ Pontus’ da armut ve elma bol miktarda yetişmekte ve burada olağanüstü değerde çeşit ve formları bulundurmaktadır ” demekle armut yetiştiriciliğinin Anadoluda’ ki eskiliğine ve ileriliğine işaret etmektedir ( Özbek, 1978 ). Romalı yazar Cato (MÖ 235 – 150 ), armudun aşılanması, bakımı, saklanması ve 6 çeşidin pomolojik özellikleri üzerine bilgiler vermektedir. Armut kültürü sonraki yüzyıllarda Fransa ve Belçika’ya geçmiş, 9. yüzyılda Fransa’da 18. yüzyılda Belçika’ da armut ıslahı üzerine çalışmalar yapılmıştır ( Soylu, 1997 )

Armut kültürünün yapıldığı ve en eski olduğu memleketler arasında; Anadolu, İtalya, Fransa, Belçika gibi memleketler görülmektedir. Amerika’ ya ilk olarak armut İngiliz ve Fransız kolonistler tarafından 1630 yılında dikilmiştir ( Güleryüz, 1979 ). Sonradan burada büyük ölçüde geliştirilmiş ve Batı ve Doğu armutları ile pek çok sayıda çalışmalar yapılmıştır.

Kültür armudu bütün dünya üzerinde elma kültürünün yayıldığı hemen her yerde yetiştirilmektededir. Yalnız armut, kültür elmalarına göre, sıcağa ve kurağa daha az hassas olduğundan, yayılma alanı mesela kuzey yarımkürede anca 55. enlem derecesine ulaşabildiği halde, elmanın iyi yetişemediği Akdeniz’ in sıcak iklimli bölgelerinde de önemini korumaktadır.

Memleketimizde armut yetiştiriciliği hemen bütün bölgelerimize yayılmıştır (Özbek 197.

Bugün dünya üzerinde 2000 yılında 1.541.733 ha. alanda 16.981.168 ton armut üretilmektedir ( Anonim, 2002 )

ARMUDUN SİSTEMATİĞİ VE GENOLOJİSİ

Armutlar, Rosales takımının, Rosaceae familyasının, Pomoideae alt familyasından Pirus cinsine girer. Bu cins içerisinde 13 tür önem kazanmıştır. Bu 13 türü kökenlerinin, Doğu ( oriental ), Batı ( occidental ) oluşuna göre iki büyük grup içerisine toplamak mümkündür. Doğu armutlarının asıl köken alanı Çin, Mançurya, Kore ve Sibirya teşkil eder. Doğu armutlarının meyve kalitesi hiçbir zaman batı grubuna giren armutlar kadar yüksek kaliteli çeşitler vermemişlerdir.

Doğu armutları ; Pirus Serotina Rehder, Pirus Ussirensiensis Maximovicz vb.

Batı armutları

Bu gruba dünyanın çeşitli yerlerinde yetiştirilen ve içerisinde önemli kültür çeşitlerini toplayan armutlar girer.

Pirus communis L. ; Orta – Doğu Avrupa’ dan Anadolu, Kafkasya ve Türkistan’ a kadar uzayan geniş bir bölge içerisinde yayılmıştır. Kültür armut çeşitlerinin meydana gelişinde en önemli rolü bu tür oynamıştır.

Pirus elagrifolia ; Ahlatın anavatanı Anadolu’ dur. Yayılma alanı buradan Transkafkaslar üzerinden Kırıma kadar uzar. Arit iklim şartları uymuş ve memleketimiz bir çok bölgesinde yetişir.

Yazının devamı için tıklayınız: Armut Yetiştiriciliği – Pirus communis