Budama koltuk (sürgün) alma, yaprak alma, uç (tepe) alma, salkımlarda uç alma şeklinde yapılır.

1-KOLTUK (SÜRGÜN) ALMA

Domateslerde yaprağın gövdeye birleştiği yerden koltuk (sürgün) çıkar. Bu sürgünler 4-5 cm boyandıktan sonra bitkinin boşuna enerji harcamasını önlemek amacıyla temizlenir. Bu koltukların temizlenmesine koltuk alma denir. Havaların serin gittiği aylarda haftada bir, mart nisan aylarında iki defa alınmalıdır.
Koltuk alınma işlemi sabahları olmalıdır. Çünkü bitki bünyesi serttir. Sürgünün kırılması kolay olur. Koltuklar fazla büyütülürse bitki enerjisini boşa harcar ve daha büyük yaralar açılarak hastalık girişi teşvik edilmiş olur.Eğer sürgünler farkında olmadan büyütülmüş veya unutulmuş ise keskin bir bıçak ile alınmalıdır.

2-YAPRAK ALMA

Domates ortalama 120 cm büyümüş ise en yüksek oranda yaprak alanına ulaşır. Bitki boyu 120 cm.yi aştıktan sonra alttaki yapraklar düzenli bir şekilde alınabilir. Yaprak alınmada ilk önce hasadı tamamlanmış veya hasada gelmiş meyveli ilk salkıma kadar ki yapraklar alınır. Ayrıca bitkinin birbirine gölge yapan ve bitkinin havalanmasına mani olacak yapraklar alınır. Hastalıklı yapraklar, ilaçlama yapmadan önce koparılmalıdır. Yaprak koparırken yine gövdede fazla yara açmamak gerekir. Bu işlemlerden sonra bitkiler koruyucu ilaçlarla ilaçlanmalıdır.

3-UÇ (TEPE) ALMA

Uç alma domates bitkisinde büyümeyi durdurmak için yapılır.Tepesi alınan bitkilerde meyve İrileşmesi ve daha çabuk olgunlaşma sağlanır. Tek mahsul ve ilkbaharlarda hasat haziran ayı ortası veya sonunda biter. Bu yetiştiricilikler için tepe alınması hasada son verilecek tarihten 8-10 hafta önce yapılır. Nisan ayı ortalarında tepe alındığında haziran ayı sonlarına kadar devam eder. Hasat süresi uzatılmak istenirse tepe alma daha sonraki bir tarihte yapılabilir.
Tepe alma için tespit edilen tarihte bitkinin en üst salkımından sonraki iki yaprak bırakılarak bitkinin büyüme noktası elin baş ve işaret parmaklarının tırnakları ile kesilerek köreltilir. Tepe alma sırasında bitki aşağıdan yukarıya doğru kontrol edilerek ufak büyük ne kadar koltuk varsa temizlenir. Aksi halde ikinci budamaya ihtiyaç olabilir. En son çiçek salkımının üzerinde iki yaprak bırakılması tek mahsul ve ilkbahar yetiştiriciliği için önemlidir. Çünkü sera içinde ısı ve ışık miktarı Nisan, Mayıs aylarında normalin üzerine çıkar. Bırakılan yapraklar çiçek salkımını yüksek ışık ve ısıya karşı örtü olarak döllenme için iyi bir ortam sağlar.
Sonbahar yetiştiriciliğinde hasada Şubat ayı başlarında ve ortalarında son verileceğinden Aralık ayının ilk haftasında tepe alınarak büyüme durdurulur ve Şubat ayının ortalarında hasada son verilir.
Sonbahar domates yetiştiriciliği için en üst salkımdan sonra iki yaprak bırakılması önemli değildir. Çünkü bu aylarda şartlar değişir. Isı ve ışık şiddeti azalır. Tepe alınacağı zaman iki yaprak bırakılmadan sadece bitkilerin büyüme noktası köreltilir.

Kaynak: Domateslerde Budama